اجرای توافقنامه ژنو و ضرورت پاسخ به ابهامات

در وضعیت پرده پوشی توافقات، افکار عمومی جامعه به دو بخش موافقین و مخالفین صددرصدی توافقنامه ژنو تبدیل شده اند و زمینه برای سوء استفاده آمریکا از اقدامات تردیدآفرین فراهم شده است.

 توافقنامه ژنو بین ایران و گروه 5+1 در موضوع برنامه هسته ای ایران، که در 3 آذر امسال با عنوان « برنامه اقدام مشترک» نهایی و منتشر شد، از امروز، 30 دی ماه، اجرا می شود. طبق اعلام سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، اوایل وقت اداری امروز، بین ساعت 8 تا 9، عملیات تعلیق غنی‌سازی 20 درصد و رقیق‌سازی و اکسیدسازی ذخایر 20 درصدی آغاز می شود. به گفته کمالوندی، پس از تعلیق 20 درصد و گزارش بازرسان به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بازرسان به کمیسیون مورد توافق ایران و 1+5 که وظیفه نظارت بر اقدامات طرفین در چارچوب برنامه اقدام مشترک را دارد نیز گزارش ارائه می‌کنند. وی ابراز داشت که فردا 1+5 هم باید توقف روند کاهش خرید نفت، آزادسازی معاملات طلا، پتروشیمی و خودروسازی را باید به کمیسیون مورد توافق گزارش دهد.

آغاز اجرای توافقنامه ژنو در حالی است که از زمان انتشار این توافقنامه تا کنون، آمریکائی ها رفتارهای تردیدآفرین زیادی داشته اند که برخی از آن ها در تضاد آشکار با اصل توافقنامه بوده است. از جمله این اقدامات عبارتند از:

1- مصاحبه جان کری، وزیر خارجه آمریکا، یک ساعت بعد از انتشار توافقنامه ژنو مبنی بر عدم وجود حق غنی سازی برای ایران در توافقنامه؛

2- مصاحبه های مکرر اوباما، کری و وندی شرمن مبنی بر عدم وجود حق غنی سازی ایران در توافقنامه ژنو؛

3- تحریم تقریبا 19 فرد و شرکت ایرانی به بهانه نقش آن ها در پشتیبانی از فعالیت های هسته ای ایران که به گفته برخی کارشناسان در تضاد آشکار با توافقنامه ژنو است؛

4- سخنرانی اوباما در مرکز سابان و اعتراف به این که در صورت قدرت داشتن، پیچ ومهره های تأسیسات هسته ای ایران را باز می کرد.

5- سخنرانی جان کری در مرکز سابان و اطمینان دادن به صهیونیست ها مبنی بر تأمین اهداف آنان در موضوع هسته ایران و اشاره به روی میز بودن گزینه نظامی علیه ایران.

6- انتشار متن تفسیری یکسویه درباره توافقنامه ژنو و اصرار بر مبنا بودن آن جهت اجرای توافقنامه ژنو و در جدیدترین اقدام انتشار خلاصه ای از این متن در رسانه ها جهت اعمال فشار رسانه ای بر ایران و قرار دادن ایران در مقابل عمل انجام شده.

در این جهت، کاخ سفید علاوه بر اقدامات فوق، در پنچ شنبه گذشته، متن تفسیری توافقنامه ژنو را که  ابعاد و جزئیات اجرایی اصل توافقنامه را مشخص می کند، به کنگره تسلیم کرد و وندی شرمن، رئیس تیم مذاکره کننده امریکا هم  با حضور در کنگره این متن را شرح داد و علاوه بر آن خلاصه‌ای 4 صفحه‌ای که اصلی‌ترین محورهای مورد توافق ایران و 1 + 5 در آن آمده‌ بود را نیز منتشر کرده و در اختیار خبرگزاری‌ها قرار داد. مقام های آمریکایی با انتشار این متن اصرار دارند که متن جدید تعیین کننده نحوه عمل ایران و1+5 از روز 30 دی به بعد خواهد بود، اما خانم افخم سخنگوی وزارت امورخارجه کشورمان، در پی اقدام آمریکا، این بیانیه را «یکسویه» نامیده و گفت: «بیانیه کاخ‌سفید، برداشت یکسویه و یک جانبه‌ای از توافقات غیررسمی اخیر بین کارشناسان ایران و 5+1 می‌باشد و به هیچ وجه ملاک ارزیابی یا قضاوت در مورد نحوه اجرای توافق ژنو نیست»

در هفته های قبل حمید بعیدی نژاد مدیر کل خلع سلاح و کنترل تسلیحات وزرات خارجه که ریاست تیم کارشناسی ایران در مذاکرات با 1+5 را بر عهده  دارد، گفته بود که دو طرف به درک واحدی از توافق ژنو رسیده اند و دیدگاه ها و برداشت های آن ها اکنون یکسان است. به گفته بعیدی نژاد «متن تفسیری که اکنون روی آن تفاهم شده از توافق ژنو مهم تر است چرا که این متن است که اجرا خواهد شد نه طرح اقدام مشترک تفاهم شده در ژنو که در واقع یک متن کلی و مبهم بود.»

اما در حالی که آمریکایی ها قبلا متن تفسیری خود را از توافق ژنو منتشر کرده اند، بسیاری از تحلیلگران و رسانه ها انتظار داشتند که متن تفسیری نهایی  مورد اشاره بعیدی نژاد را ببینند و افکار عمومی کشور را در جهت آن آگاهی بخشند، اما پیش از انتشار این متن توسط آمریکائی ها، عباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد تیم هسته‌ای کشورمان، این توافقنامه را غیرقابل انتشار دانست و گفت «پس از توافق ژنو، مذاکراتی درباره چگونگی اجرای آن انجام دادیم که نتیجه آن برداشت‌های مشترک به صورت شفاهی بود و در قالب ‌NON  PAPER و به عنوان سند غیررسمی مکتوب شد». وی در ادامه می‌گوید: «انتشار این سند، به معنای رسمیت دادن به آن است»

امتناع وزارت خارجه کشورمان از آگاه سازی افکار عمومی، از چگونگی اجرای توافق ژنو و یا حتی توضیح دلیل این امتناع، در وضعیتی است که آمریکا اصرار دارد با رفتارهای تردیدآفرین و حاشیه ای، اصل توافقات طرفینی را زیر سؤال ببرد.

مجموعه اقدامات اعتمادسوز و تردیدآفرین آمریکا در حالی است که جمهوری اسلامی ایران در تمامی مراحل برنامه هسته ای خود با صداقت و شفافیت حرکت کرده و از زمان انتشار توافقنامه ژنو، هیچ گونه اقدامی خلاف اصل و روح توافقنامه انجام نداده است. به همین سبب است که نگرانی ها و سؤالات درباره توافقنامه ژنو و نتایج آن در بین افکار عمومی و رسانه ها مطرح است. سؤالاتی از این دست که چرا با وجود تأکید مقامات ایرانی بر محرمانه بودن و غیرقابل انتشار بودن متن تفسیری توافقنامه، آمریکائی ها متن تفسیری خود را منتشر کرده و اصرار دارند که آن را در افکار عمومی دنیا به عنوان مبنای عمل معرفی کنند؟ برنامه وزارت خارجه کشورمان جهت ایستادن مقابل زیاده خواهی و رفتارهای تردیدآفرین آمریکا چیست؟ چرا وزارت خارجه از ضرورت آگاه سازی افکار عمومی جامعه ایران، که پشتوانه اصلی رشد و شکوفایی صنعت هسته ای و موفقیت های دیپلماتیک بوده و هست، غفلت می کند؟

بدیهی است که در شرایط بازی های دوگانه و پیچیده حریف - آن هم حریفی که خود به ناتوانی در مقابله با صنعت هسته ای ایران اذعان دارد- آگاه سازی افکار عمومی جامعه نقش مهمی در ایستادگی مقابل رفتارهای آمریکا دارد. مقامات کاخ سفید می گویند: توضیحات آنان در کنگره آمریکا درباره متن تفسیری خود از توافقنامه ژنو جهت پاسخ دادن به سؤالات کنگره است. اما این موضوع می تواند فراتر از اقناع سازی کنگره باشد، بلکه می تواند روندی برخاسته از تعامل کاخ سفید با کنگره جهت ایجاد مبنایی متفاوت و مستقل از مذاکرات دو طرفه ایران و 5+1، جهت تحمیل مطالبات آمریکا در اجرای توافقنامه ژنو باشد. در این وضعیت، آگاه سازی افکار عمومی جامعه ایران توسط مسئولان وزارت خارجه، سبب شکل گیری برداشت روشنی از توافقات ایران و5+1 در جامعه می شود و در نتیجه زمینه سوء استفاده آمریکا از عدم آگاهی مردم از بین می رود.

گفتنی است که در وضعیت پرده پوشی توافقات، افکار عمومی جامعه به دو بخش تقسیم شده اند: عده ای مخالف صد در صد توافقنامه ژنو شده و خواهان توقف اجرای آن هستند وعده ای دیگر با نگاه سراسر مثبت به آن می نگرند، بگذریم از افراد و جریان هایی که با رفتاری شیطنت آمیز همان دیدگاه آمریکا را دنبال می کنند که تحریم ها سبب انفعال ایران و اجبار به امتیازدهی تهران شده است.

بنابراین موضوع آگاه نمودن افکار عمومی کشور ضرورتی مهم است که لازم است مسئولان وزارت خارجه کشورمان در اولویت قرار دهند؛ آگاهی از آنچه می توانند بگویند و بیان دلیل آنچه نمی توانند بگویند، نه اکتفا به سخنان کلی. آگاهی  در این جهت که توافقنامه ژنو را نه باید با نگاه سراسر مثبت و نه نگاه سراسر منفی نگریست و نه در شرایط کنونی خواهان توقف اجرای آن بود. این توافقنامه در عین حال که انتقادات زیادی بر آن وارد است، بخشی از منافع ایران را تأمین می کند و در ضمن ملاک روشنی برای ارزیابی صداقت طرف مقابل به ویژه آمریکاست و دیدگاه ایران را در عدم اعتماد به آمریکا و همراهان وی، برای چندمین بار مستند ساخته و از فشارهای روانی بر برنامه هسته ای ایران می کاهد. علاوه بر آن که این امتیاز باقی است که چنانچه حریف به عهدشکنی های خود ادامه دهد، تا ساعات پایانی 6 ماه پیش رو، زمان برای لغو توافقنامه و بازگشت به شرایط قبل از اجرای آن وجود دارد و البته ایران از توانایی خوبی برای بازگشت سریع به این وضعیت برخوردار است./